Investeren in preventie loont

01-10-2010

Elke euro die geinvesteerd wordt in de preventie van zowel roken als overmatig alcoholgebruik en obesitas in combinatie met te weinig lichaamsbeweging brengt een substantieel rendement voor de samenleving met zich mee. Dat blijkt uit het onderzoek 'Prevention pays for everyone', dat accountants- en adviesorganisatie PwC. Dankzij dit onderzoek wordt voor het eerst in getallen uitgedrukt wat de impact van preventie is.

Preventie van roken: hoog rendement ook in minimumscenario In welvarende landen is ongeveer twintig procent van de sterfgevallen te wijten aan de gevolgen van roken. Hoewel het aantal rokers in Nederland langzaam afneemt, heeft ons land nog steeds een van de hoogste rokerspercentages van Europa (27,1%). In haar onderzoek kiest PwC voor een combinatie van interventies om mensen aan te sporen te stoppen met roken: een massamediale campagne, begeleiding bij het stoppen bijvoorbeeld vanuit de huisarts, therapie met nicotinevervangers en een prijsverhoging van tabak met tussen de 0,25 en 0,50 euro , ofwel een scenario dat overeenkomt met voorstellen van de WHO.

Als deze combinatie van interventies gedurende vier jaar beperkt wordt ingezet, staat hier een rendement van circa zeventig procent tegenover. Deze komt uit baten als een hogere gemiddelde arbeidsproductiviteit, een lager gemiddeld ziekteverzuim en gemiddelde toename in gezonde levensjaren. In geval van een intensieve campagne en een intensieve inzet van de overige interventies (mediumscenario), loopt het rendement al snel op naar 220 procent. Bij een investering van circa 435 miljoen euro daalt het percentage rokers in ons land naar 25 procent. Daarmee is een rendement gemoeid van circa 960 miljoen euro.

'Genoemde cijfers zijn indrukwekkend. En laten we niet vergeten dat het hierbij gaat om gemiddeldes over de hele Nederlandse bevolking', zegt Jan Willem Velthuijsen, hoofdeconoom en verantwoordelijke van de zorgpraktijk van PwC. 'Roken leidt tot een hoger ziekteverzuim en een lagere arbeidsproductiviteit. Dat maakt de gunstige effecten van stoppen zo groot. Het hoogste gemiddelde rendement voor de maatschappij wordt behaald wanneer mensen tussen hun twintigste en hun 44e stoppen met roken. Namelijk 12.000 euro per gestopte roker. Kiezen rokers er overigens voor te stoppen na hun 45e dan is het gemiddelde maatschappelijke rendement negatief. Dat komt doordat de lange termijn gezondheidskosten voor rokers in de laatste levensjaren relatief gering zijn, en de winst aan productiviteit en arbeidsverzuim daar niet meer tegenop wegen. Voor Nederland als geheel is het effect wel positief, want de winst bij de jongere stoppers door de interventies is veel groter dan het negatieve saldo van de oudere stoppers.'

Preventie van overmatig alcoholgebruik: positief rendement ongeacht leeftijd Overmatig alcoholgebruik heeft een flinke impact op de maatschappij. Zo wordt alleen al 144 miljoen euro per jaar uitgegeven aan het aanpakken van alcoholgerelateerde misdaad en ongelukken. Daarnaast zijn de ziektekosten voor een alcoholist op jaarbasis gemiddeld tien procent hoger dan voor een niet alcoholist. Voor het tegengaan van overmatig alcoholgebruik heeft PwC een interventiepakket gekozen bestaande uit een verbod op adverteren, het beperken van de toegang tot alcohol voor jongeren, het voeren van een actief beleid in de zorg richting alcoholisten en het verhogen van de accijnzen met 25 procent. Dit pakket aan interventies wordt in verschillende scenarios toegepast. Daarbij levert een beperkte inzet van deze interventies een rendement van zestig procent, terwijl het meest optimistische scenario leidt tot een rendement van eveneens 280 procent.

Preventie van obesitas, groeiend probleemObesitas en een tekort aan lichaamsbeweging zijn sterk aan elkaar gerelateerd. Daarom zijn deze twee onderwerpen in dit onderzoek samengevoegd qua gedrag en gezondheidseffecten. Bijna 19 procent van de sterfgevallen in Nederland is te wijten aan de gevolgen van een tekort aan lichaamsbeweging, overgewicht, en een ongezonde voeding. Vooral het tekort aan lichaamsbeweging onder vier- tot zeventienjarigen heeft een sterk negatief welvaartseffect. Als interventies om obesitas en een tekort aan lichaamsbeweging tegen te gaan kiezen de onderzoekers voor lokale publiciteitscampagnes in combinatie met intensieve lifestyleprogrammass (coaching, etc), wederom in lijn met WHO voorstellen. Ook hier geldt dat in het beperkte scenario - waarbij een kleine campagne en een klein programma wordt gedraaid, een rendement gerealiseerd wordt van ongeveer dertig procent. Kiezen we voor een intensiever scenario, dan loopt de return on investment op tot 130 procent.

'Concreet betekent dit dat als de overheid 795 miljoen euro investeert, waarmee het percentage mensen met obesitas met een procent daalt, dat hier een rendement voor de maatschappij tegenover staat van circa 240 miljoen euro uitgaande van het meest conservatieve scenario', zegt Velthuijsen. 'De grootste winst wordt behaald op het gebied van ziekteverzuim. Van de drie onderzochte ongezonde levensstijlen heeft obesitas in combinatie met onvoldoende lichaamsbeweging de grootste impact op ziekteverzuim.'

Investeren in een gezonde toekomstPwC becijfert dat preventie gericht op jonge mensen het grootste maatschappelijke rendement oplevert. Daarbij toont het onderzoek aan dat juist individuele interventies zoals bijvoorbeeld coaching en begeleiding het meest kostenefficient zijn. Tegelijkertijd kunnen massamediale campagnes hierop een duidelijk versterkend effect hebben. Hoewel investeren in preventie gericht op jonge mensen het meest rendabel is, is PwC van mening dat ook preventie en interventies gericht op ouderen van wezenlijk belang is. Deze investering zorgt namelijk voor een betere kwaliteit van leven en de maatschappij heeft langer profijt van de inzet van ouderen. Bijvoorbeeld in de vorm toegevoegde waarde als vrijwilligerswerk.

'Preventie is een van de belangrijkste peilers voor een gezonde toekomstige maatschappij. Nu de impact van preventie voor het eerst op deze manier in getallen is uitgedrukt, kan de discussie pas echt gevoerd worden. In veel scenarios is het rendement van preventie dermate interessant dat voldoende financiering ter beschikking zou moeten worden gesteld om barrieres, zoals de discussie rondom waar de baten vallen en wie de initiële rekening betaalt, te overbruggen', aldus Velthuijsen. 'Preventie creeert baten voor werkgevers, verzekeraars, zorginstellingen, de overheid en het individu, en dat biedt in beginsel de ruimte om een systeem te bedenken dat iedere betrokkenen prikkelt om in preventie te investeren.'